گفت وگو با 2 مترجم زیرنویس درباره شغل متفاوتشان - وبلاگ آریابلاگ

به گزارش وبلاگ آریابلاگ، روزنامه خراسان - محمدعلی محمدپور: این روز ها با فراگیر شدن سایت ها و اپلیکیشن های قانونی دانلود فیلم، امکان تماشای فیلم و سریال های روز جهان برای ما فراهم است. در این بین، افرادی در ایجاد این امکان نقش به سزایی دارند که خیلی کمتر دیده می شوند. وقتی یک زیرنویس دقیق و باکیفیت ارائه می گردد، لذت تماشای فیلم و سریال هم دوچندان می گردد.

آن ها آدم های فیلم بین و علاقه مندی هستند که ساعت های زیادی برای ترجمه وقت می گذارند، با سرعت و دقت زیاد کار می نمایند تا در سریع ترین زمان، اولین فایل زیرنویس را برسانند. در نهایت به جز آمار دانلود و کامنت هایی که در وب سایت ها گذاشته می گردد این کار دستاورد اقتصادی زیادی برای شان ندارد. در پرونده امروز به سراغ دو نفر از فعالان عرصه فراوری زیرنویس رفته ایم تا با شغل جالب آن ها بیشتر آشنا شویم. البته پیدا کردن و تبادل نظر با آن ها کار چندان آسانی هم نبود. انگار ناشناس ماندن یک روش کاری برای آن هاست.

شغل مان هیجان انگیز، اما پردردسر است

طاهرخانی، مهندسی نرم افزار خوانده و تا به امروز زیرنویس بیش از 230 فیلم را تهیه نموده است. میلاد طاهرخانی 29 ساله است. کارشناسی مهندسی نرم افزار خوانده و ساکن تاکستان قزوین است. میلاد از هفت سال پیش کار ترجمه زیرنویس را شروع نموده است و خودش می گوید تا به امروز 230 کار مختلف را ترجمه نموده است. او هم اینک برای جایی به صورت قراردادی یا استخدام کار ترجمه انجام نمی دهد و به صورت مستقل کار می نماید. به وسیله یکی از وب سایت های ارائه زیرنویس میلاد را پیدا کردیم و درباره شغل اش از او پرسیدیم.

فیلم هندی زیاد می دیدم

بسیاری از زیرنویس نمایندگان خودشان از خوره های فیلم دیدن هستند. میلاد هم این موضوع را تایید می نماید و می گوید آن زمان فیلم زیاد می دیدم. البته خودش شرح می دهد که آن اوایل فیلم هندی زیاد تماشا می کردم. او درباره ماجرای ورودش به دنیای ترجمه زیرنویس می گوید: راستش شرایط زندگی ام به گونه ای بود که وقت زیادی برای فیلم دیدن داشتم. با دیدن این فیلم ها، زبان هندی و انگلیسی ام حسابی تقویت شده بود. به تدریج فکر کردم خوب است وارد کار ترجمه هم بشوم.

آن اوایل فقط کار های بالیوودی را ترجمه می کردم به این دلیل که آن زمان کمتر زیرنویس می شد و مخاطب خوبی هم داشت. این کار برای من هم تمرینی برای بهتر شدن زبان انگلیسی بود و هم احساس می کردم کار سودمندی است و یاری می نماید مردم بتوانند فیلم های مورد علاقه شان را به راحتی تماشا نمایند. البته که درآمد کمی هم برای من ایجاد نموده بود. به تدریج که جلوتر رفتم بعد از یک سال سراغ فیلم و سریال های آمریکایی هم رفتم و آن ها را هم ترجمه کردم.

درآمدمان بابت هر فیلم بین 60 تا 600 هزارتومان است

میلاد معتقد است، درآمد ترجمه زیرنویس در ایران راضی نماینده نیست. آن را با کشور های دیگر مقایسه می نماید و می گوید این جا نمی گردد روی درآمد این کار حساب باز کرد. او دلایلش را این طور ذکر می نماید: اولین مسئله ای که وجود دارد این است که صنفی نداریم؛ بنابراین به رسمیت شناخته نمی شویم و حقوق مان به راحتی ممکن است ضایع گردد. دوم این که این جا قانون حق انتشار رعایت نمی گردد. به شکل گسترده ای کپی کاری انجام می گردد. مورد مهم تر از همه این است که جایی وجود ندارد بتوانیم به طور منظم با آن جا همکاری کنیم و بدانیم که حقوق مشخصی می گیریم.

همه این ها باعث می گردد که در شرایط فعلی نتوان روی درآمد ترجمه زیرنویس حساب کرد. این ها در حالی است که واقعا خیلی هم کارمان دیده نمی گردد و فقط عشق است که آدم ها را در این کار نگه می دارد. با این حال برخی سایت ها برای زیرنویس، خطی 100 تا 350 هزار تومان حساب می نمایند که اگر مثلا فیلمی 700 خط داشته باشد، می گردد چیزی بین 70 تا 240 هزار تومان. برخی سایت ها هم که بودجه اقتصادی کمتری دارند، برای هر فیلم بین 60 تا 100 هزار تومان دستمزد می دهند. برای دوبله هم از دقیقه ای دو هزار تومان تا شش هزار تومان پرداخت می گردد. یعنی برای یک فیلم تا 600 هزار تومان! در مجموع و به طور میانگین، یک نفر ممکن است در پرکارترین و منظم ترین حالت ها چیزی بین دو تا پنج میلیون تومان در ماه از این راه درآمد کسب کند.

کار زیرنویس از ترجمه کتاب سخت تر است

دنیای ترجمه دنیای متنوعی است. از دنیای کتاب ها و مقالات گرفته تا دنیای ترجمه برای فیلم و سریال می تواند متفاوت باشد. از میلاد درباره این موضوع می پرسم که پاسخ می دهد: فرق کار ترجمه فیلم با مقاله و کتاب این است که شما هر روز با اصطلاحات جدید روبرو می شوید. می توانید سطح خودتان را از نظر زبان بالا ببرید.

چون داخل فیلم ها اصطلاحات جدید سیاسی، علمی، پزشکی و ... مطرح می گردد که آن را سخت، اما هیجان انگیز و پردردسر می نماید. در کل زبانی که داخل فیلم ها استفاده می گردد به زبان محاوره نزدیک تر است و این هم می تواند آن را دشوارتر کند. به نظرم در دنیای گوناگون ترجمه، زیرنویس هم صندلی خودش را دارد. به طوری که حتی یک مترجم حرفه ای هم بخواهد فیلمی را با خانواده ببیند دنبال یک زیرنویس باکیفیت خواهد بود تا منظور و مفهوم فیلم را به طور کامل بتواند برساند.

برخی فیلم ها به اطلاعات قبلی احتیاج دارند

میلاد در طول این هفت سال ترجمه فیلم ها و پویانمایی های مختلفی را انجام داده است. او درباره میزان وقتی که باید روی هر کدام بگذارد، می گوید: ترجمه یک فیلم بسته به ژانر و سال ساخت می تواند تفاوت هایی داشته باشد. مثلا فیلم های دنیای ابرقهرمانی ها احتیاج به این دارند که شما پیش زمینه ای از دنیای آن ها داشته باشید تا بتوانید ترجمه کنید. همچنین فیلم هایی که از روی کتاب ساخته می شوند ممکن است احتیاج به رجوع به آن کتاب داشته باشند. بستگی به همین سخت یا آسان بودن دارد و از یک تا چهار روز ممکن است طول بکشد. فیلم های غیرانگلیسی هم به خاطر اشکالاتی که ممکن است در زیرنویس انگلیسی به وجود بیاید، بهتر است مترجم یک پیش زمینه از آن زبان داشته باشد تا بتواند ترجمه دقیقی ارائه دهد. به طور معمول که از روی زیرنویس رسمی فیلم ترجمه صورت می گیرد، اما برای برخی کار ها ممکن است به صوت فیلم هم مراجعه کنیم.

به خاطر عشقم به دنیای واژه ها به دنیای زیرنویس پا گذاشتم

محمدی با 7 سال تجربه در حوزه ترجمه زیرنویس، معتقد است یک مترجم خوب باید دایره واژگان فارسی اش هم به اندازه کافی غنی باشد. هدی محمدی، 27 ساله، کارش را با ترجمه کتاب به صورت رایگان برای سایت ها شروع نموده است. حالا در کارنامه کاری اش تجربه ای هفت ساله از انواع ترجمه کتاب، کمیک، پویانمایی، فیلم و سریال دارد. این مترجم، تحصیلات کارشناسی ارشد طراحی شهری دارد و خودش از ترجمه کردن و زیرنویس دادن به عنوان عشقی صحبت می نماید که نمی گردد ازآن دل کند. با هدی محمدی درباره شغل جالبش گفت وگویی داشتیم که از نظرتان می گذرد.

از دنیای ترجمه نمی توان دل کند

هر کسی برای ورود به شغل اش ماجرایی دارد. هدی درباره نحوه ورودش به دنیای زیرنویس این گونه شرح می دهد: من با ترجمه کتاب برای سایت شروع کردم. این کار را به صورت رایگان انجام می دادم. سپس یک سری مشکلاتی پیش آمد که سایت بسته شد و من وارد ترجمه دنیای پویانمایی شدم. آن جا به تدریج کار های مختلف زیرنویس انجام دادم. من قبل از آن کتاب ترجمه نموده بودم، اما می خواستم در محاوره و دیالوگ نویسی هم خودم را تقویت کنم.

واقعیت این است که وقتی وارد دنیای ترجمه زیرنویس می شوید، این علاقه آدم را می کشاند و دیگر نمی توانید از آن دل بکنید. کلا دنیای واژه ها برای من دنیای جذابی است. مدتی پس از این که وارد این رشته شدم، سعی کردم دانشم را در این حیطه افزایش دهم. همه تلاشم این بود که اطلاعاتم درباره ترجمه را زیاد کنم. مسئله دیگر آشنایی عمیق با پیچیدگی های زبان فارسی است که به نظرم تاثیر مهمی در موفقیت در امر ترجمه دارد و متاسفانه کمتر به آن توجه می گردد.

حقوق ما ضایع می گردد

زیرنویس ها معمولا به صورت رایگان در سایت های مختلف عرضه می شوند. همین باعث می گردد کنجکاو شویم تا ببینیم مترجمان منبع درآمدشان کجاست و آیا حقوق شان به اندازه کافی رعایت می گردد یا خیر. هدی محمدی در این باره می گوید: من این کار را تقریبا رایگان شروع کردم. برخی سایت ها در ازای ترجمه بهمان دستمزد هایی می دهند که زیاد نیست. البته درآمد من در همان زمان هم در حدی بود که بتوانم از پس مخارج دانشجویی خودم بربیایم.

بعد از مدتی که توانستم وارد کار ترجمه برای دوبله شوم، کارم به درآمدزایی رسید. استفاده بی اجازه از زیرنویس متاسفانه زیاد اتفاق می افتد. علاوه بر برخی سایت ها، متاسفانه پیش آمده برخی استودیو ها هم بدون رعایت حقوق مترجم زیرنویس را برای دوبلاژ استفاده می نمایند. برخی از استودیو ها پیش آمده پس از اعتراض ما حق ضایع شده ما را برگردانده اند، اما برخی ها انگار اصلا برایشان مهم نیست.

فارسیمان هم باید قوی باشد

زیرنویس هایی که برای فیلم ها استفاده می کنیم گاهی دچار اشکالاتی هستند که باعث می گردد فیلم را نتوانیم درست متوجه شویم و به اندازه کافی از تماشایش لذت نبریم. هدی درباره توانایی های لازم برای مترجم خوب شدن در دنیای زیرنویس می گوید: یک مترجم خوب طبیعتا باید از زبان مبدا اطلاعات کافی داشته باشد. او باید فیلم و سریال ها را هم دنبال کند تا اطلاعات سینمایی کافی داشته باشد. مثلا سریالی بود که داخلش ارجاعات جالب از دنیای سینما وجود داشت.

خب کسی که فیلم بین خوبی باشد می تواند این ارجاع ها را به خوبی درک کند و ترجمه دقیق تری ارائه دهد. من معتقدم به جز تسلط بر زبان مبدا، تسلط بر خود زبان فارسی هم خیلی مهم است. من می بینم بچه هایی که ترجمه می نمایند زبان انگلیسی شان خوب است، اما گاهی به خاطر نداشتن تسلط کامل بر زبان فارسی، نمی توانند معادل های دقیقی پیدا نمایند و ترجمه ضعیف می گردد. این را هم بگویم که مثلا خود من برای ترجمه پویا نمایی ها باید چندین کار مشابه را می دیدم و با فرهنگ ژاپن آشنا می شدم.

گاهی از روی صوت کنترل می کنم

برخی فیلم ها یا سریال ها دیالوگ های زیادی دارند و برخی خیلی کمتر. از خانم محمدی می پرسم ترجمه هر فیلم چقدر زمان می برد که پاسخ می دهد: بستگی به میزان ارجاعات یا سختی و آسانی کار دارد. برخی کار ها را که دیالوگ کمتری دارد می توان یک ساعته تمام کرد، اما برخی کار ها ممکن است سه -چهار ساعتی زمان ببرد. مثلا سریال ویچر که به تازگی منتشر شده، چون گرامر قدیمی و ناآشنا داشت کار مترجمی را وقت گیرتر می کرد.

برخی فیلم ها هم ممکن است دارای اصطلاحات تخصصی باشند که کار را دشوارتر می نماید. برایم سوال است که اصولا ترجمه فیلم ها از روی صوت آن ها انجام می گردد یا از روی زیرنویس های زبان اصلی صورت می گیرد که هدی می گوید: عموم کار ها از روی زیرنویس زبان اصلی موجود انجام می گردد. اما مثلا درباره پویانمایی ها خود من از روی صوت هم برخی اوقات درستی ترجمه را کنترل می کردم، چون زیرنویس انگلیسی موجود هم ممکن بود اشکالاتی داشته باشد. البته ترجمه کردن از روی صوت کار به شدت سخت و وقت گیر می گردد.

مترجم نباید حس مخاطب را خراب کند

حتما شما هم هنگام تماشای فیلم های زبان اصلی با شرحات اضافه ای در برخی زیرنویس ها روبرو شده اید. شرحات اضافه ای که گاهی بامزگی های مترجم است و برخی اوقات شرح یک موضوع که دانستن اش برای بیننده ضروری است. خانم محمدی درباره این گونه شرحات در زیرنویس می گوید: من با مزه ریختن اصلا موافق نیستم و به نظرم حرکت اشتباهی است. به خصوص توی فیلم های جدی که کلا حواس مخاطب را پرت می نماید و حس در لحظه او را از بین می برد. البته برخی وقت ها شرحات اضافه می تواند مفید هم واقع گردد.

مثلا در یک فیلم به موضوعی اشاره می گردد که یک مخاطب ایرانی ممکن است از آن بی اطلاع باشد، یا کنایه و تلمیحی به کار می رود که در فرهنگ ما شناخته شده نیست. در چنین شرایطی خوب است شرحی درباره آن در زیرنویس قید گردد که بیننده مطلع گردد. البته باید دقت کنیم که این گونه شرحات نباید آن قدر طولانی گردد که بیننده مجبور گردد دقایق زیادی از فیلم را متوقف کند.

به امید یک همت اخلاقی

زیرنویس های مختلف و متعددی این روز ها در فضای مجازی منتشر می گردد. سوال پایانی ام از هدی محمدی این است که به نظرش دنیای زیرنویس اکنون چه صندلیی از نظر شغلی در جامعه دارد و چه یاریی برای بهبود صندلیش می توان کرد که او می گوید: در حال حاضر کیفیت قابل قبول است، ولی امیدوارم بهتر هم بگردد. برای بهبود صندلی ترجمه زیرنویس هم باید از طرف مترجم ها همتی باشد که ترجمه های دقیقی ارائه گرددو هم مردم همت اخلاقی به خرج دهند و حقوق مترجمان را حفظ نمایند. از طرف دیگر خوب است شرایطی به وجود بیاید که قانون از حقوق مترجمان دفاع کند. امیدوارم این از طرف جامعه و قانون پذیرفته گردد که بچه هایی که در این عرصه شاغل هستند از کار دلسرد نشوند و با قدرت کارشان را انجام دهند.