آلودگی ویروسی ارقام مختلف سیب و زیتون سالم سازی شد - وبلاگ آریابلاگ

به گزارش وبلاگ آریابلاگ به نقل از پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی، مریم جعفرخانی کرمانی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی و مجری پروژه های سالم سازی و فراوری انبوه ارقام و پایه های سالم سیب و زیتون از اعلام آمادگی این پژوهشگاه برای واگذاری این فناوری به بخش خصوصی در مورد اهمیت سالم سازی ارقام باغی کشور اطلاع داد.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی گفت: سطح زیرکشت محصولات باغی در کشور نزدیک به 3 میلیون هکتار و میزان فراوری این محصولات بالغ بر 16 میلیون تن است که کمتر از نصف متوسط عملکرد فراوری محصولات باغی در کشورهای پیشرفته است.

وی اضافه نمود: از عمده دلایل کاهش عملکرد باغات کشور، آلودگی گسترده پایه ها و ارقام تجاری درختان میوه موجود در ایران به بیماری های باکتریایی و ویروسی است که می توان با ردیابی ویروس ها و سالم سازی گیاهان باغی با روش های کشت بافت، متوسط عملکرد در سطح زیرکشت محصولات باغی را حداقل به میزان 10 تا 15 درصد افزایش داد.

جعفرخانی کرمانی گفت: با توجه به اهمیت بالای این موضوع، پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی در قالب تفاهم نامه ای چهارجانبه با موسسه تحقیقات علوم باغبانی، موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال و معاونت باغبانی وزارت جهاد کشاورزی اقدام به اجرای برنامه سالم سازی و تکثیر ارقام و پایه های درختان باغی مهم کشور نموده است.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی توضیح داد: بیشترین میزان فراوری محصولات باغی مربوط به محصول سیب با فراوری حدود 3.4 میلیون تن و سهم حدود 9 درصدی از کل میزان فراوری محصولات باغی است که 3 استان آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و تهران در کل حدود 51 درصد از فراوری سیب کشور را تامین می نمایند.

وی با بیان این که میانگین عملکرد سیب در کشور که حدود 16 تن در هکتار است با عملکرد جهانی و خصوصا کشورهای پیشرو همانند سوئیس (86 تن در هکتار) و اتریش (78 تن در هکتار) فاصله بسیار دارد، گفت: یکی از عوامل موثر بر کاهش کیفیت و عملکرد باغات سیب در ایران، وجود بیماری های باکتریایی، ویروسی و شبه ویروسی مختلف است.

این محقق اضافه نمود: اساسا ویروس ها تمام بافت های گیاهی غیر از بافت مریستمی را مورد حمله قرار می دهند. آلوده شدن گیاهان به ویروس معمولا توسط انتقال ویروس از منبع آلودگی به گیاه و یا انتقال به وسیله وسایل هرس و باغبانی با سایر وسایل آلوده اتفاق می افتد.

جعفرخانی کرمانی با اشاره به اهمیت سالم سازی پایه ها و ارقام تجاری سیب و تکثیر آن ها در محیط درون شیشه در فراهم کردن باغات سالم و در نتیجه افزایش سطح زیر کشت و میانگین فراوری این محصول در کشور گفت: در برنامه سالم سازی و تکثیر انبوه ارقام و پایه های سیب، ابتدا طی فرایند کشت درون شیشه، عوامل بیماری زای باکتریایی و قارچی حذف و در ادامه برای ردیابی ویروس ها از آزمون های الیزا و RT-PCR استفاده شد.

وی با بیان اینکه در برنامه های درمانی، روش های مختلف که متداول ترین آن ها جداسازی و کشت مریستم گیاه آلوده به ویروس است به کارگرفته شد، اضافه نمود: در این روش مریستم هایی به طول 0.5 تا 1 میلیمتر در شرایط استریل از جوانه های انتهایی گیاهچه درون شیشه ای جدا و در محیط کشت مخصوص مریستم، کشت داده می شوند و سپس گیاهچه های حاصله، برای وجود ویروس ها مورد آزمون قرار می گیرند.

مجری این طرح توضیح داد: در سالم سازی ارقام و پایه های سیب، استفاده از سایر روش های درمانی به همراه کشت مریستم نیز ضروری بود؛ لذا در دستیابی به این فناوری از روش های ترموتراپی (گرما درمانی)، رشد گیاه کامل یا کشت های درون شیشه ای در دمای بالا و کیموتراپی (شیمی درمانی) که در آن از مواد شیمیایی مانند ریباورین استفاده می گردد نیز به همراه کشت مریستم استفاده شد.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی تاکید نمود: در حال حاضر دانش فنی سالم سازی و فراوری ارقام سالم سیب سلطانی شبستر، گلبهار، شربتی، گلدن دلیشز و گالا و پایه های سالم M9،M7 ،MM111 و MM106 آماده انتقال به شرکت های کشت بافتی بخش خصوصی جهت تکثیر و فراوری انبوه است.

مجری پروژه های سالم سازی و فراوری انبوه ارقام و پایه های سالم سیب و زیتون با اشاره به کشت زیتون در بیش از 86 هزار هکتار از اراضی باغی کشور که بیش از 55 هزار هکتار آن بارور است، نیز گفت: میزان فراوری سالانه زیتون کشور بیش از 108 هزار تن و میزان عملکرد کشت آبی زیتون در ایران 2 تن در هکتار است که در مقایسه با بعضی از کشورهای پیشرو از جمله آمریکا و مصر که به ترتیب 11 و 10 تن در هکتار برآورد می گردد، بسیار کم است.

وی توضیح داد: با توجه به احتیاج کشور در فراهم کردن باغات یکنواخت از نظر ژنتیکی و عاری از هرگونه بیماری که به افزایش قابل توجه سطح زیرکشت و میانگین فراوری کشور منتهی می گردد، ردیابی ویروس ها در ارقام بومی زیتون به منظور معرفی ارقام عاری از ویروس برای ایجاد باغات سالم در دستور کار نهاده شد.

به گفته جعفرخانی کرمانی، ارقام مورد مطالعه در این پروژه، آربکین، تخم کبکی، کنسروالیا، امین، مشکات و دیره است. نتایج ردیابی ویروسی در زیتون نشان داد که درختان زیتون منطقه مورد نمونه برداری (طارم) مشکل آلودگی ویروسی نداشتند و انتظار می رود در سایر مناطق کشور هم همین طور باشد .

وی با اشاره به آمادگی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی برای واگذاری دانش فنی سالم سازی و پروتکل های ریزازدیادی ارقام و پایه های سالم سیب و زیتون، در مورد مزایا و دستاوردهای مالی تجاری سازی این طرح به کاهش 40 درصدی خسارات باغات سیب کشور، افزایش عملکرد فراوری باغات به حدود 32 تن در هکتار (دو برابر میزان کنونی)، کاهش مصرف سم در اثر ایجاد باغات عاری از بیماری و ویروس، سهولت هرس و برداشت مکانیکی در اثر یکنواختی ژنتیکی باغات و نیز ایجاد اشتغال در شرکت های کشت بافتی تکثیرنماینده پایه ها و ارقام اشاره نمود.